دیالیز :
فرایند دیالیز، امکان جدا شدن ملکول‌های کوچک از مولکول‌های بزرگ یا تعویض محیط را فراهم می‌کند. این تکنیک، یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای برداشتن ترکیبات دارای وزن ملکولی کم از یک محلول و مبادله آن‌ها با بافر، که حمام دیالیز یا دیالیزیت (Dialysate) نیز نامیده می‌شود، است. اساس این روش از خصوصیات غشاهای نیمه تراوا که بین محلول پروتئین و بافر دیالیز قرار می‌گیرد، ناشی می‌شود. این غشای نیمه تراوا که معمولا از جنس غشا سلولز دارای حفره است به ملکول‌های کوچک‌تر، اجازه عبور داده و از نفوذ ماکروملکول‌ها از خلال آن جلوگیری می کند. ملکول‌های دارای ابعاد بزرگ‌تر از قطر منافذ کیسه دیالیز، در داخل کیسه دیالیز محبوس شده و ملکول‌های کوچک‌تر و یون‌ها، از این منافذ عبور می‌کنند و از کیسه خارج می‌شوند. این تکنیک برای خارج کردن یک نمک یا سایر ملکول‌های کوچک مفید است.
عملکرد دیالیز به خاطر تفاوت غلظت ترکیبات در دو طرف غشا بوده و هرگاه غلظت ترکیبات مورد نظر در دو طرف غشا یکسان شـود، تـعـداد ملکول‌های مـبـادله شونده از دو سمت غشا نیز به تعادل رسیده و فرایند دیالیز نیز بـه مـرحـله پایان خود می‌رسد. بنابراین در این مـرحـلـه بـا تـعـویـض بـافـر دیـالـیـز، کاهش بیشتر غلظت ترکیب مورد نظر در یک محلول پروتئینی امـکــان پــذیــر مــی‌شـود. پـس از چـنـدیـن مـرتـبـه تعویض محلول بافر، شرایط داخل کیسه دیالیز از قبیـل غلظـت، PH و … همـاننـد محلـول بـافـر اطـراف آن خواهد شد. به عنوان مثال، ممکن اســت کــه از دیـالـیـز بـه مـنـظـور خـارج سـاخـتـن سولفات آمونیوم از پروتئین استفاده شود.
تعویض بافر دیالیز نسبت به حجم تام بافر، اهـمیـت بیشتـری دارد. سـرعـت عمـل دیـالیـز بـا افزایش نسبت سطح غشا به حجم محلول، بیشتر می‌شود. از طرف دیگر، افزایش سطح با کاهش بـازیـافـت پـروتـئـیـن هـمـراه اسـت. زیـرا هـمـواره مقـداری از پـروتئیـن جـذب غشـا دیـالیز شده و بـدیـن طریق از دست می‌رود. بنابراین بایستی میان سرعت دیالیز و بازیافت پروتئین مورد نظر سازگاری وجود داشته باشد.
میزان انتشار و جابجایی ملکول ها، به دما و ویسکوزیته محلول بستگی دارد. اگر چه با افزایش دما، میزان انتشار نیز افزایش می‌یابد اما در اغلب موارد، ثبات پروتئین در دمای 8-4 درجـه سـانتیگـراد اسـت. از ایـن رو، فـراینـد دیـالیـز را در سـردخـانـه انجـام داده و محلول‌های با ویسکوزیته بالا را نیز قبل از انجام فرایند دیالیز، رقیق می‌کنند.
کیسه‌های دیالیز دارای روزنه‌هایی با اندازه های 50000-1000 دالتون هستند و هر کدام به منظور خاصی تولید و به کار برده می‌شوند. کیسه‌های دیالیز معمولی، به صورت تیوب بوده و معمولا پروتئین‌های بیش از 20000-15000 دالتون را در خود نگه می‌دارند. این کیسه‌ها اغلب به صورت خشک تهیه شده و حاوی ناخالصی‌های زیادی مانند ترکیبات گوگرد و فلزات سنگین هستند. بنابراین قبل از استفاده باید آن‌ها را آماده سازی کرد و با زدودن آلودگی‌های آن‌ها عملا روزنه‌های آن ها نیز باز می‌شوند.
